Σαν σήμερα όλοι πίστεψαν πως η Γη θα καταστραφεί: Η μαζική υστερία και τα... «αντικομητικά» χάπια
100 περίπου χρόνια πριν την υστερία για το «τέλος του κόσμου το 2012», το πέρασμα του κομήτη του Χάλεϋ προκάλεσε πανικό στην ανθρωπότητα.
Σαν σήμερα, στις 18 Μαΐου 1910, η ανθρωπότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα ουράνιο φαινόμενο που προκάλεσε δέος, θαυμασμό αλλά και μαζικό πανικό: τη διέλευση της Γης μέσα από την ουρά του κομήτη του Χάλεϋ. Ήταν η πρώτη φορά που ο διάσημος κομήτης, γνωστός για την περιοδικότητά του κάθε 74 έως 79 χρόνια, φωτογραφήθηκε και μελετήθηκε φασματοσκοπικά, αποκαλύπτοντας την παρουσία του δηλητηριώδους αερίου κυανογόνου στην ουρά του.
Η ανακάλυψη αυτή προκάλεσε παγκόσμια υστερία, ιδιαίτερα όταν ο Γάλλος αστρονόμος Καμίλ Φλαμαριόν προειδοποίησε ότι το κυανογόνο θα μπορούσε να εμποτίσει την ατμόσφαιρα και να αφανίσει κάθε μορφή ζωής στη Γη. Αν και οι δηλώσεις του αστρονόμου είχαν παρερμηνευθεί και ουσιαστικά δεν είχε πει ποτέ κάτι τέτοιο και παρά τις διαβεβαιώσεις άλλων επιστημόνων ότι το αέριο ήταν υπερβολικά αραιό για να προκαλέσει βλάβη, ο φόβος είχε ήδη εξαπλωθεί. Επιτήδειοι εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση, πουλώντας «αντικομητικά χάπια», μάσκες αερίων και ακόμα και «αντικομητικές ομπρέλες».
Η θυσία της παρθένας και η θρυλική ατάκα του Αϊνστάιν
Στην Οκλαχόμα μια θρησκευτική σέχτα προσπάθησε να θυσιάσει μία παρθένα για να εξορκίσει το κακό, αλλά εμποδίστηκε από την αστυνομία. Ή τουλάχιστον έτσι υποστήριζε μία τοπική εφημερίδα, η οποία μετά φρόντισε να αποσύρει το δημοσίευμα κάνοντας λόγο για hoax λόγω της μαζικής υστερίας. Σε πιο αληθινά όμως γεγονότα, στη Βιέννη ένας μικροσεισμός πανικόβαλε τους κατοίκους, οι οποίοι εγκατέλειψαν την πρωτεύουσα των Αψβούργων και κατέφυγαν στους γύρω λόφους για να παρακολουθήσουν τη συντέλεια του κόσμου.
Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν διατηρώντας την ψυχραιμία του δήλωσε, όταν τον ρώτησαν αν ο κομήτης θα συγκρουστεί με τη Γη: «Με βεβαιότητα σας λέω όχι». Και όταν τον ξαναρώτησαν πώς είναι τόσο βέβαιος, εκείνος απάντησε αφοπλιστικά: «Αν δεν πέσει, θα επιβεβαιωθώ. Αν όμως πέσει τελικά, κανείς μας δεν θα ζει για να μου πει ότι έκανα λάθος».
Μετά τον προάγγελο καταστροφής ήρθε η ανακούφιση
Σε πολλές πόλεις, οι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν σε εκκλησίες για ολονύκτιες προσευχές, ενώ άλλοι διοργάνωσαν «κομητικά πάρτι» σε ταράτσες ξενοδοχείων. Στο Παρίσι, ο Γκυστάβ Άιφελ προσκάλεσε αστρονόμους να παρατηρήσουν το φαινόμενο από τον Πύργο του Άιφελ. Στην Κίνα, ο κομήτης θεωρήθηκε προάγγελος καταστροφών και αλλαγής δυναστείας, ενισχύοντας την ήδη υπάρχουσα κοινωνική αναταραχή που οδήγησε στην Επανάσταση του 1911.
Βέβαια, παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, η Γη πέρασε μέσα από την ουρά του κομήτη χωρίς καμία συνέπεια. Το φαινόμενο αυτό παραμένει ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα του πώς η επιστημονική άγνοια και η μαζική υστερία μπορούν να διαμορφώσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι σε φυσικά φαινόμενα. Ο κομήτης του Χάλεϋ αναμένεται να επιστρέψει το 2061, υπενθυμίζοντάς μας τη σημασία της επιστημονικής γνώσης αλλά και της... ψυχραιμίας.
